Cách dạy trẻ tự kỷ giữ bình tĩnh hiệu quả

Vì sao trẻ tự kỷ khó giữ bình tĩnh? Cách dạy trẻ tự kỷ hiệu quả giúp kiểm soát cảm xúc

Trẻ tự kỷ thường gặp nhiều khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc, đặc biệt là giữ bình tĩnh trong những tình huống mà người bình thường cho là đơn giản. Việc này không chỉ gây áp lực cho bản thân trẻ mà còn là thách thức lớn với phụ huynh và giáo viên. Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ tự kỷ dễ mất bình tĩnh? Làm thế nào để tìm ra phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả giúp các em vượt qua rào cản cảm xúc này?

1. Hiểu rõ đặc điểm cảm xúc ở trẻ tự kỷ

Khác với trẻ phát triển bình thường, trẻ tự kỷ có hệ thần kinh nhạy cảm hơn rất nhiều. Các kích thích nhỏ như âm thanh lớn, ánh sáng mạnh hay sự thay đổi đột ngột trong thói quen hàng ngày cũng có thể khiến trẻ bị choáng ngợp. Trẻ thường không hiểu được cảm xúc của chính mình, không biết cách biểu đạt hoặc điều tiết những cảm xúc đó.

2. Khó khăn trong giao tiếp dẫn đến bùng nổ cảm xúc

Một trong những dấu hiệu đặc trưng của tự kỷ là sự hạn chế trong khả năng giao tiếp. Trẻ không thể diễn đạt nhu cầu, cảm xúc hoặc sự khó chịu bằng lời nói nên thường bộc phát bằng hành vi như la hét, ném đồ, đập phá… Đây là cách mà trẻ “nói lên” điều mình không thể diễn tả bằng lời. Dạy trẻ tự kỷ hiệu quả cần phải bắt đầu từ việc xây dựng khả năng giao tiếp, dù là lời nói hay bằng hình ảnh, ký hiệu.

3. Khả năng thích nghi kém với sự thay đổi

Trẻ tự kỷ rất cần sự ổn định trong môi trường sống. Khi có bất kỳ sự thay đổi nào – lịch học thay đổi, đồ chơi không đúng chỗ, người lạ xuất hiện – trẻ sẽ cảm thấy mất kiểm soát và dễ hoảng loạn. Cảm giác này nhanh chóng dẫn đến sự kích động, lo âu và mất bình tĩnh.

4. Vấn đề xử lý cảm giác (rối loạn cảm giác)

Nhiều trẻ tự kỷ gặp rối loạn cảm giác như quá nhạy cảm với âm thanh, ánh sáng, xúc giác hoặc ngược lại là phản ứng quá chậm. Khi bị tác động bởi một kích thích không mong muốn, trẻ sẽ phản ứng tiêu cực do không biết cách xử lý thông tin từ môi trường. Điều này là nguyên nhân sâu xa khiến trẻ dễ nổi nóng hoặc phản ứng bất thường.

5. Thiếu kỹ năng tự điều chỉnh cảm xúc

Trẻ em nói chung cần được dạy cách kiểm soát cảm xúc, nhưng với trẻ tự kỷ, điều này trở nên cấp thiết hơn nhiều lần. Nếu không được hướng dẫn đúng cách, trẻ sẽ dần hình thành phản ứng tiêu cực như la hét, tự đánh mình, hay tấn công người khác mỗi khi không hài lòng. Đây là lý do các chuyên gia luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, bắt đầu từ việc xây dựng kỹ năng tự điều chỉnh cảm xúc.

6. Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả để giữ bình tĩnh

Để dạy trẻ tự kỷ hiệu quả trong việc kiểm soát cảm xúc, cha mẹ và giáo viên có thể áp dụng những phương pháp sau:

• Thiết lập thói quen rõ ràng: Trẻ sẽ cảm thấy an toàn và yên tâm hơn khi mọi việc diễn ra có trật tự và dễ đoán.

• Sử dụng công cụ giao tiếp hỗ trợ (AAC): Giúp trẻ biểu đạt cảm xúc thông qua tranh ảnh, ký hiệu hoặc thiết bị hỗ trợ.

• Hướng dẫn trẻ kỹ năng thở sâu, thư giãn: Kỹ thuật đơn giản nhưng hiệu quả trong việc làm dịu cơn kích động.

• Tạo “góc bình tĩnh” riêng cho trẻ: Một không gian yên tĩnh giúp trẻ học cách tự kiểm soát bản thân khi cảm xúc dâng cao.

• Khen thưởng tích cực: Ghi nhận và khuyến khích mỗi khi trẻ có tiến bộ trong việc giữ bình tĩnh.

Hiểu đúng để dạy đúng

Không phải trẻ tự kỷ nào cũng giống nhau, và mỗi hành vi đều có nguyên nhân cụ thể. Việc hiểu rõ lý do tại sao trẻ lại khó giữ bình tĩnh chính là bước đầu tiên trong hành trình đồng hành cùng con. Với sự kiên nhẫn, tình yêu thương và những phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, cha mẹ hoàn toàn có thể giúp trẻ kiểm soát cảm xúc tốt hơn, hòa nhập với cuộc sống một cách hạnh phúc hơn.

Trẻ tự kỷ không thích giao tiếp mắt – Hướng dẫn cải thiện