Trẻ tự kỷ hay ăn vạ, la hét – Cách dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, nhẹ nhàng

Trẻ tự kỷ hay ăn vạ, la hét – cách xử lý khoa học, nhẹ nhàng cho cha mẹ

Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn trong việc biểu đạt cảm xúc, dẫn đến việc ăn vạ, la hét như một cách duy nhất để thể hiện nhu cầu. Điều này gây áp lực không nhỏ lên cha mẹ và người chăm sóc. Tuy nhiên, việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng những phương pháp can thiệp đúng đắn sẽ giúp các bậc phụ huynh giảm bớt lo lắng và tìm ra cách giải quyết hiệu quả hơn.

1. Vì sao trẻ tự kỷ hay ăn vạ, la hét?

Đối với trẻ bình thường, ăn vạ thường là phản ứng đối với việc không được đáp ứng mong muốn. Nhưng đối với trẻ tự kỷ, nguyên nhân có thể xuất phát từ những yếu tố sau:

• Khó khăn trong giao tiếp: Trẻ tự kỷ có thể gặp vấn đề trong việc sử dụng lời nói hoặc cử chỉ để diễn đạt nhu cầu, dẫn đến la hét hoặc khóc lóc khi không thể truyền đạt điều mình muốn.

• Cảm giác quá tải: Âm thanh quá lớn, ánh sáng mạnh, hoặc môi trường thay đổi bất ngờ có thể làm trẻ cảm thấy không thoải mái, từ đó gây ra phản ứng ăn vạ.

• Rối loạn cảm xúc và hành vi: Trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc, dẫn đến hành vi không thể dự đoán được, như la hét hoặc nổi giận.

• Môi trường không ổn định: Những thay đổi trong lịch trình hàng ngày hoặc môi trường sống có thể làm trẻ cảm thấy lo lắng, gây ra hành vi tiêu cực.

Hiểu rõ các nguyên nhân này là bước đầu tiên trong việc áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, giúp giảm thiểu các tình huống căng thẳng và khó xử.

2. Cách xử lý khi trẻ tự kỷ ăn vạ, la hét

a. Giữ bình tĩnh và không la mắng

Khi trẻ bắt đầu ăn vạ hoặc la hét, phản ứng tự nhiên của nhiều bậc phụ huynh là tức giận hoặc la lại. Tuy nhiên, đây không phải là cách giải quyết hiệu quả. Việc giữ bình tĩnh và tránh la mắng sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn và giảm thiểu căng thẳng. Hãy duy trì giọng nói nhẹ nhàng, ổn định và thể hiện sự kiên nhẫn.

b. Quan sát và xác định nguyên nhân

Khi trẻ bắt đầu có hành vi không mong muốn, cha mẹ cần quan sát kỹ càng để hiểu nguyên nhân. Liệu có phải trẻ đang cảm thấy quá tải do môi trường xung quanh không? Hay có phải trẻ gặp khó khăn trong việc giao tiếp? Việc này giúp phụ huynh xác định chính xác tác nhân kích thích và đưa ra phương án xử lý kịp thời.

c. Áp dụng phương pháp thay thế hành vi

Để giải quyết vấn đề ăn vạ, thay vì chỉ đơn giản yêu cầu trẻ ngừng la hét, cha mẹ có thể dạy trẻ sử dụng các phương thức giao tiếp khác. Ví dụ, có thể dùng bảng giao tiếp hình ảnh (PECS) hoặc các phương pháp cử chỉ để trẻ có thể truyền đạt nhu cầu mà không cần la hét.

d. Thiết lập thói quen ổn định

Trẻ tự kỷ thường phản ứng tốt với lịch trình rõ ràng và thói quen ổn định. Việc duy trì một thời gian biểu cố định cho các hoạt động hàng ngày sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn hơn và giảm thiểu các phản ứng tiêu cực.

e. Khen thưởng hành vi tích cực

Khi trẻ thể hiện hành vi tích cực, chẳng hạn như bình tĩnh hoặc sử dụng giao tiếp đúng cách, cha mẹ nên khen thưởng ngay lập tức. Điều này giúp trẻ nhận thức được hành vi đúng và khuyến khích hành động tích cực.

3. Gợi ý phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả từ chuyên gia

Nhiều chuyên gia tâm lý và giáo dục khuyến khích các bậc phụ huynh áp dụng các phương pháp can thiệp sớm sau:

• ABA (Applied Behavior Analysis): Phương pháp này giúp phân tích hành vi của trẻ, từ đó đưa ra các can thiệp để điều chỉnh hành vi không mong muốn và tăng cường hành vi tích cực.

• TEACCH: Phương pháp giáo dục giúp trẻ tự kỷ học cách hiểu và thực hiện các nhiệm vụ thông qua cấu trúc rõ ràng và dễ hiểu.

• PECS (Picture Exchange Communication System): Đây là hệ thống giao tiếp bằng hình ảnh giúp trẻ không sử dụng lời nói có thể biểu đạt nhu cầu của mình thông qua các hình ảnh.

4. Khi nào cần tìm đến chuyên gia?

Trong trường hợp hành vi ăn vạ, la hét kéo dài và trở nên nghiêm trọng, khiến trẻ gặp khó khăn trong giao tiếp hoặc gây tổn thương cho bản thân và người khác, cha mẹ nên tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc các trung tâm can thiệp sớm. Việc can thiệp kịp thời có thể giúp trẻ cải thiện kỹ năng giao tiếp và giảm thiểu các hành vi không mong muốn.

Lời kết

Việc trẻ tự kỷ hay ăn vạ, la hét không phải là dấu hiệu của sự khó dạy, mà là một phần trong hành trình phát triển của trẻ. Kiên nhẫn, thấu hiểu và áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả là yếu tố quan trọng để giúp trẻ giảm thiểu các hành vi tiêu cực và cải thiện khả năng giao tiếp. Qua thời gian, với sự hỗ trợ đúng đắn, trẻ tự kỷ có thể học cách điều chỉnh hành vi và phát triển mạnh mẽ hơn.

5 hiểu lầm phổ biến về trẻ tự kỷ và phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả