Trẻ tự kỷ không thích giao tiếp mắt – Hướng dẫn cải thiện

Trẻ tự kỷ không thích giao tiếp mắt: phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả tại nhà

Trong hành trình dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, một trong những vấn đề khiến nhiều phụ huynh lo lắng là việc trẻ tự kỷ không thích giao tiếp mắt. Khác với những đứa trẻ bình thường, trẻ mắc chứng tự kỷ thường tránh né ánh mắt của người khác, kể cả cha mẹ, thầy cô hay bạn bè. Đây không chỉ là thách thức trong quá trình giáo dục mà còn ảnh hưởng đến khả năng tương tác xã hội và phát triển cảm xúc của trẻ.

Tại sao trẻ tự kỷ tránh giao tiếp bằng mắt?

Việc trẻ tự kỷ không thích giao tiếp bằng mắt không phải là sự thiếu tôn trọng hay cố ý chống đối. Trên thực tế, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi trẻ tự kỷ nhìn vào mắt người khác, não bộ của các em phải hoạt động quá mức để xử lý thông tin cảm xúc, biểu cảm khuôn mặt hoặc sự thay đổi ánh mắt. Điều này khiến trẻ cảm thấy lo lắng, căng thẳng và thậm chí sợ hãi. Một số trẻ còn mô tả rằng việc giao tiếp mắt khiến các em “bị đau đầu” hoặc “khó chịu trong người”.

Giao tiếp mắt có cần thiết đối với trẻ tự kỷ?

Có. Dù trẻ có thể cảm thấy khó khăn, nhưng giao tiếp bằng mắt là kỹ năng thiết yếu giúp trẻ xây dựng kết nối xã hội, phát triển ngôn ngữ và hiểu được cảm xúc của người khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, giúp các em dần dần làm quen và cảm thấy an toàn khi giao tiếp bằng ánh mắt.

Các phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả để cải thiện giao tiếp mắt

1. Tận dụng khoảnh khắc vui vẻ để tạo giao tiếp mắt

Khi trẻ đang chơi đùa, cười vui hoặc cảm thấy hứng thú, cha mẹ có thể gọi tên trẻ và nhẹ nhàng khuyến khích trẻ nhìn vào mắt. Đừng bắt ép, hãy để mọi thứ diễn ra tự nhiên.

2. Sử dụng trò chơi tương tác đơn giản

Các trò chơi như: “Ú òa”, “đưa bóng”, “thả khối hình vào hộp” có thể kết hợp yêu cầu trẻ nhìn vào mắt người đối diện trong thời gian ngắn, rồi dần kéo dài.

3. Dùng hình ảnh, thẻ học cảm xúc có khuôn mặt

Cho trẻ xem các hình ảnh gương mặt với nhiều biểu cảm khác nhau. Hỏi trẻ xem gương mặt đó đang “vui hay buồn”, “giận hay sợ”. Đây là cách giúp trẻ hiểu rằng ánh mắt là một phần quan trọng trong giao tiếp cảm xúc.

4. Không phán xét hay trách mắng khi trẻ không nhìn vào mắt

Trẻ tự kỷ cần được cảm thấy an toàn trong môi trường học tập và giao tiếp. Việc bị chỉ trích vì “không nhìn vào mắt” có thể khiến trẻ lo lắng hơn và càng tránh né nhiều hơn.

5. Kết hợp với chuyên gia can thiệp hoặc trị liệu ngôn ngữ

Nếu có điều kiện, cha mẹ nên phối hợp với chuyên gia trị liệu ngôn ngữ, trị liệu hành vi để được hướng dẫn thêm các phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả chuyên sâu hơn. Các chương trình ABA (Applied Behavior Analysis) thường có nội dung cải thiện giao tiếp mắt rất cụ thể.

Những lưu ý khi rèn luyện kỹ năng giao tiếp mắt cho trẻ tự kỷ

• Kiên nhẫn và đồng cảm: Mỗi trẻ có tốc độ phát triển khác nhau, và sự cải thiện đến từ sự lặp lại nhẹ nhàng, đều đặn.

• Ghi nhận mọi tiến bộ nhỏ: Khen ngợi, động viên trẻ khi trẻ nhìn vào mắt dù chỉ 1–2 giây.

• Tạo thói quen giao tiếp hằng ngày: Mỗi bữa ăn, giờ chơi, giờ học đều là cơ hội luyện tập.

Kết luận

Trẻ tự kỷ không thích giao tiếp mắt không phải là điều tiêu cực mà là một đặc điểm cần được hiểu và hỗ trợ đúng cách. Việc xây dựng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả cần đặt lên hàng đầu sự thấu hiểu, kiên nhẫn và yêu thương. Cha mẹ không nên quá lo lắng nếu con chưa thể nhìn vào mắt ngay lập tức – từng bước nhỏ mỗi ngày sẽ giúp trẻ tiến xa hơn trong hành trình phát triển kỹ năng xã hội và hòa nhập cuộc sống.

Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả kích thích sự tham gia