Trẻ tự kỷ không thích tiếp xúc mắt: Nguyên nhân và cách khắc phục

Tiếp xúc mắt là một phần quan trọng trong giao tiếp xã hội. Tuy nhiên, nhiều trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc duy trì hoặc thực hiện tiếp xúc mắt với người khác. Điều này có thể làm hạn chế khả năng giao tiếp và tương tác xã hội của trẻ. Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ tự kỷ không thích tiếp xúc mắt? Và làm thế nào để giúp trẻ cải thiện kỹ năng này? Hãy cùng tìm hiểu.

1. Vì sao trẻ tự kỷ không thích tiếp xúc mắt?

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ tự kỷ né tránh tiếp xúc mắt, bao gồm:

• Nhạy cảm giác quan: Trẻ tự kỷ có thể cảm thấy không thoải mái hoặc quá tải khi nhìn vào mắt người khác.
• Khó khăn trong việc xử lý thông tin: Việc duy trì tiếp xúc mắt có thể làm trẻ mất tập trung khi cố gắng lắng nghe và hiểu lời nói.
• Thiếu nhận thức về giao tiếp xã hội: Một số trẻ tự kỷ không hiểu được ý nghĩa của việc nhìn vào mắt khi giao tiếp.
• Căng thẳng hoặc lo âu: Tiếp xúc mắt có thể gây ra áp lực đối với trẻ, khiến trẻ tránh né để cảm thấy an toàn hơn.

2. Tiếp xúc mắt quan trọng như thế nào trong giao tiếp?

Tiếp xúc mắt giúp:

• Cải thiện sự chú ý và tập trung trong các cuộc trò chuyện.
• Tăng cường khả năng đọc hiểu cảm xúc của người khác.
• Thúc đẩy kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ của trẻ.
• Giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội, tạo dựng mối quan hệ với bạn bè và người thân.

Mặc dù quan trọng, nhưng không nên ép buộc trẻ tự kỷ phải tiếp xúc mắt. Thay vào đó, cha mẹ và giáo viên có thể áp dụng các phương pháp dạy trẻ tự kỷ để cải thiện dần kỹ năng này một cách tự nhiên.

3. Phương pháp giúp trẻ tự kỷ cải thiện tiếp xúc mắt

3.1. Tạo môi trường giao tiếp thoải mái

• Không gây áp lực hay ép buộc trẻ phải nhìn vào mắt người khác.
• Tạo ra không gian an toàn để trẻ cảm thấy thoải mái khi giao tiếp.
• Sử dụng giọng nói nhẹ nhàng và thân thiện để khuyến khích trẻ.

3.2. Sử dụng các trò chơi để tăng tiếp xúc mắt

• Trò chơi “Nhìn và cười”: Khi trẻ nhìn vào mắt bạn, hãy mỉm cười và khen ngợi.
• Trò chơi “Ai chớp mắt trước”: Giúp trẻ thực hành tiếp xúc mắt theo cách vui vẻ.
• Dùng đồ chơi yêu thích của trẻ: Đặt món đồ trẻ thích gần mắt bạn để khuyến khích trẻ nhìn lên.

3.3. Áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ phù hợp

• Phương pháp ABA (Phân tích hành vi ứng dụng): Khen thưởng khi trẻ thực hiện tiếp xúc mắt thành công.
• Phương pháp Floortime: Sử dụng các hoạt động vui chơi để khuyến khích trẻ tương tác nhiều hơn.
• Phương pháp TEACCH: Dạy trẻ tiếp xúc mắt thông qua hình ảnh minh họa và các bài tập thực hành.

3.4. Khuyến khích trẻ bằng cách sử dụng phần thưởng

• Khi trẻ nhìn vào mắt, hãy thưởng một món đồ chơi hoặc lời khen ngợi.
• Tăng dần thời gian tiếp xúc mắt mỗi ngày.
• Duy trì sự kiên nhẫn và linh hoạt trong quá trình dạy trẻ.

3.5. Dùng gương để giúp trẻ nhận diện cảm xúc

• Chơi trò “Nhìn vào gương” để giúp trẻ quan sát khuôn mặt và cảm xúc của mình.
• Dạy trẻ hiểu biểu cảm khuôn mặt của người khác bằng cách bắt chước chúng trong gương.

4. Những điều cần tránh khi dạy trẻ tự kỷ tiếp xúc mắt

• Không ép buộc trẻ: Việc cưỡng ép có thể gây lo lắng và làm trẻ càng né tránh tiếp xúc mắt hơn.
• Không la mắng hoặc phạt trẻ khi trẻ không nhìn vào mắt.
• Không tạo áp lực quá mức: Hãy để trẻ tự nhiên phát triển kỹ năng này theo tốc độ của riêng mình.

5. Khi nào nên tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia?

Nếu trẻ tự kỷ gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc tiếp xúc mắt và không có sự tiến bộ dù đã áp dụng nhiều phương pháp, cha mẹ nên tìm đến các chuyên gia:

• Chuyên gia trị liệu ngôn ngữ giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp.
• Chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa để đánh giá mức độ khó khăn của trẻ.
• Các trung tâm can thiệp sớm để hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp toàn diện hơn.

Kết luận

Việc trẻ tự kỷ không thích tiếp xúc mắt là điều bình thường và có thể cải thiện theo thời gian nếu áp dụng đúng phương pháp dạy trẻ tự kỷ. Quan trọng nhất là tạo ra một môi trường giao tiếp thoải mái, khuyến khích trẻ một cách nhẹ nhàng và kiên nhẫn. Nếu cần, cha mẹ có thể tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia để giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp tốt hơn.

Vì sao trẻ tự kỷ hay la hét, cáu gắt? Nguyên nhân và dạy bé bình tĩnh hơn