Nguyên nhân trẻ tự kỷ và hành vi tự gây tổn thương chính mình

Trẻ tự kỷ và hành vi tự gây tổn thương: Nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả

Trẻ tự kỷ thường đối mặt với nhiều thách thức về giao tiếp, cảm xúc và hành vi. Một trong những biểu hiện khiến phụ huynh lo lắng nhất là hành vi tự gây tổn thương. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, và áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả sẽ giúp can thiệp đúng hướng, giảm thiểu hành vi này và hỗ trợ trẻ phát triển tốt hơn.

Hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ là gì?

Hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ bao gồm những hành động như: tự đập đầu, cắn tay, tự véo, cào xước da, hay tự nhổ tóc. Những hành vi này có thể xuất hiện thường xuyên hoặc bộc phát khi trẻ gặp phải căng thẳng, khó chịu hoặc không thể bày tỏ nhu cầu của mình. Việc trẻ tự gây tổn thương không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực tới sự phát triển tinh thần và tâm lý của trẻ.

Nguyên nhân dẫn đến hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ

Có nhiều nguyên nhân sâu xa dẫn đến hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ, bao gồm:

• Khó khăn trong giao tiếp: Trẻ không biết cách diễn đạt cảm xúc, mong muốn, dẫn tới sự bức xúc và dùng hành vi đau đớn để giải tỏa.

• Rối loạn cảm giác: Trẻ tự kỷ có thể có sự bất thường trong cảm nhận giác quan. Một số trẻ cảm thấy đau đớn giúp điều chỉnh cảm giác của cơ thể, tạo cảm giác “bình thường” cho chúng.

• Tìm kiếm sự chú ý: Khi trẻ cảm thấy cô đơn hoặc bị phớt lờ, trẻ có thể tự gây tổn thương để thu hút sự quan tâm từ người lớn.

• Giải tỏa căng thẳng: Những thay đổi trong môi trường, lịch trình hàng ngày hoặc cảm giác lo lắng có thể khiến trẻ tự làm đau bản thân như một cách đối phó.

• Đáp ứng nhu cầu nội tại: Một số hành vi tự gây tổn thương nhằm thỏa mãn nhu cầu cảm giác nội tại của trẻ.

Hiểu rõ nguyên nhân giúp phụ huynh lựa chọn phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, từ đó đưa ra những can thiệp phù hợp nhất.

Dấu hiệu nhận biết hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ

Các dấu hiệu cảnh báo hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ bao gồm:

• Hành động gây tổn thương rõ rệt: Trẻ thường xuyên cắn tay, đập đầu vào tường hoặc tự tát mình.

• Vết thương bất thường: Xuất hiện vết cắn, bầm tím, trầy xước ở những vùng trẻ dễ tiếp cận như tay, đầu, mặt.

• Biểu hiện căng thẳng khi không đạt được mong muốn: Khi không giao tiếp được nhu cầu, trẻ dễ tức giận và tự làm đau.

• Hành vi lặp đi lặp lại: Các hành động tự gây tổn thương thường diễn ra lặp đi lặp lại như một thói quen.

Nếu phụ huynh nhận thấy những dấu hiệu này, cần tiến hành can thiệp kịp thời để đảm bảo sự an toàn cho trẻ.

Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả nhằm can thiệp hành vi tự gây tổn thương

Để can thiệp hiệu quả hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ, cần xây dựng một kế hoạch cụ thể dựa trên phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả sau:

1. Phân tích hành vi (ABA – Applied Behavior Analysis)

Phương pháp ABA giúp xác định nguyên nhân, tác nhân kích thích hành vi và xây dựng chiến lược thay thế hành vi tiêu cực bằng hành vi tích cực. Bằng cách thưởng cho những hành vi tốt, trẻ dần dần học được cách giao tiếp và kiểm soát cảm xúc một cách tích cực hơn.

2. Dạy trẻ kỹ năng giao tiếp thay thế

Sử dụng hệ thống giao tiếp bằng tranh (PECS) hoặc ngôn ngữ ký hiệu để giúp trẻ thể hiện nhu cầu mà không cần sử dụng hành vi tự gây tổn thương. Khi có công cụ giao tiếp phù hợp, hành vi tiêu cực sẽ tự động giảm đi.

3. Can thiệp liệu pháp cảm giác

Đối với trẻ tự kỷ có rối loạn cảm giác, liệu pháp tích hợp cảm giác (SI Therapy) giúp trẻ điều chỉnh lại cảm giác cơ thể, từ đó giảm bớt nhu cầu tự gây đau để tìm kiếm cảm giác mạnh.

4. Thiết lập môi trường an toàn và ổn định

Duy trì lịch sinh hoạt rõ ràng, tránh thay đổi đột ngột giúp trẻ cảm thấy an toàn. Ngoài ra, việc giảm thiểu âm thanh lớn, ánh sáng mạnh hoặc các yếu tố gây kích thích cũng rất cần thiết để hạn chế hành vi tiêu cực.

5. Tăng cường sự chú ý tích cực

Hãy chú ý nhiều hơn khi trẻ thực hiện hành vi tích cực thay vì chỉ tập trung khi trẻ có hành vi tiêu cực. Điều này giúp trẻ hiểu rằng, để nhận được sự quan tâm, trẻ cần thể hiện những hành vi tích cực.

6. Tìm kiếm hỗ trợ từ chuyên gia

Khi hành vi tự gây tổn thương nghiêm trọng, phụ huynh nên tìm đến các chuyên gia can thiệp trẻ tự kỷ để được tư vấn và hỗ trợ xây dựng kế hoạch can thiệp bài bản.

Lời kết

Hành vi tự gây tổn thương ở trẻ tự kỷ không phải là điều không thể thay đổi. Với sự kiên nhẫn, thấu hiểu và áp dụng đúng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, phụ huynh hoàn toàn có thể giúp con kiểm soát cảm xúc và hành vi tích cực hơn. Hãy đồng hành cùng trẻ trên từng bước tiến nhỏ, vì mỗi nỗ lực đều tạo nên điều kỳ diệu trong hành trình trưởng thành của trẻ tự kỷ.

Phương pháp dạy trẻ tự kỷ học cách kiểm soát cơn giận hiệu quả