Trẻ tự kỷ và vấn đề ăn uống

Trẻ tự kỷ và vấn đề ăn uống: Nguyên nhân, biểu hiện và phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả

Trẻ tự kỷ không chỉ gặp khó khăn trong giao tiếp và tương tác xã hội, mà còn phải đối mặt với nhiều thách thức trong sinh hoạt hằng ngày – đặc biệt là trong việc ăn uống. Đây là một trong những vấn đề phổ biến, gây lo lắng lớn cho cha mẹ. Vậy tại sao trẻ tự kỷ lại có những hành vi ăn uống đặc biệt? Làm sao để dạy trẻ tự kỷ hiệu quả và cải thiện được thói quen ăn uống cho trẻ? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn và đưa ra những phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả được các chuyên gia khuyến nghị.

1. Nguyên nhân khiến trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong ăn uống

Không ít cha mẹ mô tả rằng con mình chỉ ăn vài món quen thuộc, từ chối đồ ăn mới hoặc có phản ứng dữ dội khi thay đổi thực đơn. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Rối loạn cảm giác: Trẻ có thể nhạy cảm quá mức với âm thanh, ánh sáng, mùi vị hoặc kết cấu của thực phẩm. Một số trẻ không chịu ăn đồ giòn, mềm, có mùi nồng hoặc màu sắc quá sặc sỡ.

• Tính lặp lại và kháng cự thay đổi: Trẻ tự kỷ thường thích sự ổn định, nên việc thay đổi món ăn hay cách bày trí bữa ăn có thể khiến trẻ từ chối ăn.

• Khả năng giao tiếp hạn chế: Trẻ không thể hiện được lý do mình không muốn ăn, dẫn đến việc phụ huynh không hiểu được nguyên nhân thực sự.

• Rối loạn tiêu hóa: Một số trẻ tự kỷ bị táo bón, tiêu chảy, trào ngược dạ dày hoặc khó hấp thu, khiến việc ăn uống trở thành trải nghiệm khó chịu.

2. Biểu hiện khi trẻ tự kỷ có rối loạn ăn uống

Các biểu hiện thường thấy ở trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong ăn uống có thể kể đến:

• Kén ăn nghiêm trọng: chỉ ăn một loại thức ăn cụ thể (ví dụ như cơm trắng, mì gói…).

• Phản ứng dữ dội với món ăn mới: như khóc, ói, la hét hoặc đẩy đĩa thức ăn ra xa.

• Có hành vi bất thường như chơi với thức ăn, ném đồ ăn, ngửi trước khi ăn.

• Không cảm thấy đói hoặc không phản ứng khi bị đói.

• Cân nặng không tăng, cơ thể thiếu chất, hay mắc các bệnh về tiêu hóa.

3. Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả để cải thiện thói quen ăn uống

a. Liệu pháp can thiệp hành vi (ABA)

Liệu pháp ABA có thể được áp dụng để dạy trẻ tự kỷ hiệu quả trong việc cải thiện hành vi ăn uống:

• Thiết lập mục tiêu nhỏ, từng bước một: Từ việc nhìn thấy món ăn, chạm vào, ngửi, nếm, đến khi chấp nhận ăn toàn bộ món đó.

• Sử dụng phần thưởng tích cực: Nếu trẻ hoàn thành một bước nhỏ (ví dụ như nếm thử), hãy khen ngợi hoặc tặng món đồ trẻ yêu thích.

b. Tạo môi trường ăn uống tích cực

• Ăn cùng gia đình, tạo không khí vui vẻ và không có áp lực.

• Tránh vừa ăn vừa xem tivi hoặc chơi điện thoại.

• Không ép buộc trẻ ăn, thay vào đó hãy tạo cảm giác vui vẻ khi trẻ hợp tác.

c. Làm quen món ăn mới từ từ

• Giới thiệu món ăn mới từng chút một, ví dụ: đặt món đó bên cạnh món trẻ thích, cho trẻ chạm vào trước khi ăn.

• Sử dụng tranh ảnh, video mô phỏng món ăn để trẻ thấy quen thuộc.

d. Tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia

• Tìm đến chuyên gia dinh dưỡng hoặc nhà trị liệu ăn uống nếu tình trạng nghiêm trọng kéo dài.

• Kết hợp với bác sĩ nhi khoa nếu nghi ngờ có rối loạn tiêu hóa liên quan.

4. Vai trò của gia đình trong việc hỗ trợ trẻ tự kỷ ăn uống tốt hơn

Gia đình đóng vai trò trung tâm trong hành trình dạy trẻ tự kỷ hiệu quả. Những điều cha mẹ nên ghi nhớ:

• Kiên nhẫn và không so sánh: Mỗi trẻ tự kỷ có tốc độ phát triển riêng. Việc ăn tốt là một quá trình dài.

• Tôn trọng cảm giác của trẻ: Thay vì ép ăn, hãy quan sát phản ứng và cảm xúc của trẻ.

• Ghi lại nhật ký ăn uống: Ghi lại những món trẻ thích, thời gian ăn hiệu quả và phản ứng với món ăn mới sẽ giúp điều chỉnh kế hoạch hợp lý hơn.

• Thường xuyên trao đổi với chuyên gia: Đặc biệt trong những giai đoạn nhạy cảm hoặc có thay đổi trong hành vi ăn uống của trẻ.

Kết luận

Trẻ tự kỷ có thể gặp rất nhiều khó khăn trong vấn đề ăn uống, nhưng với sự đồng hành của gia đình và những phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, cha mẹ hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng này cho con. Bằng cách kiên trì, lắng nghe và yêu thương đúng cách, cha mẹ sẽ giúp trẻ xây dựng được thói quen ăn uống lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng sống và sức khỏe tổng thể.

Cách giúp trẻ tự kỷ học cách chia sẻ cảm xúc qua ngôn từ hiệu quả