Lý do trẻ tự kỷ kén ăn và cách dạy trẻ tự kỷ ăn uống hiệu quả

Trẻ tự kỷ thường kén ăn hoặc từ chối một số loại thực phẩm, gây khó khăn cho cha mẹ trong quá trình nuôi dạy và chăm sóc. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả sẽ giúp cải thiện hành vi ăn uống và nâng cao chất lượng cuộc sống của trẻ.

1. Vì sao trẻ tự kỷ từ chối một số loại thực phẩm?

Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) ảnh hưởng không chỉ đến hành vi và giao tiếp mà còn đến thói quen ăn uống. Trẻ tự kỷ có thể từ chối một số thực phẩm do:

• Nhạy cảm với mùi vị, kết cấu: Trẻ tự kỷ thường có cảm giác quá nhạy với mùi, vị hoặc độ dai, mềm, giòn của thực phẩm. Một miếng thức ăn quá mềm hoặc có mùi mạnh có thể khiến trẻ phản ứng dữ dội.

• Ám ảnh với tính nhất quán: Nhiều trẻ chỉ ăn một số loại thức ăn cụ thể, thường là thực phẩm màu vàng, giòn hoặc được cắt theo hình dáng nhất định.

• Thói quen cứng nhắc: Một số trẻ tự kỷ không muốn thay đổi thực đơn hàng ngày. Họ có xu hướng ăn lặp lại cùng một món vì cảm thấy an toàn với sự quen thuộc.

• Khó khăn về vận động miệng: Một số trẻ gặp khó khăn khi nhai, nuốt hoặc xử lý thức ăn trong miệng.

2. Tác động của kén ăn đến sức khỏe trẻ tự kỷ

Kén ăn kéo dài có thể gây:

• Thiếu hụt chất dinh dưỡng nghiêm trọng (vitamin A, D, kẽm, sắt…)

• Giảm khả năng miễn dịch

• Ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ

• Gây áp lực và căng thẳng cho cha mẹ, người chăm sóc

3. Phương pháp dạy trẻ tự kỷ ăn uống hiệu quả

Việc dạy trẻ tự kỷ ăn uống là một quá trình kiên nhẫn và cần áp dụng phương pháp phù hợp. Dưới đây là một số phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả được chuyên gia khuyến nghị:

a. Can thiệp hành vi tích cực (ABA)

Ứng dụng liệu pháp Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) giúp tạo lập hành vi ăn uống mới. Trẻ được khen thưởng khi thử món ăn mới hoặc khi hoàn thành bữa ăn. Cách này giúp củng cố hành vi tích cực.

b. Cho trẻ tham gia vào quá trình chuẩn bị bữa ăn

Khi trẻ cùng cha mẹ rửa rau, cắt trái cây, hoặc bày biện bàn ăn, trẻ sẽ cảm thấy hứng thú và dễ chấp nhận thực phẩm hơn. Đây là một cách dạy trẻ tự kỷ hiệu quả trong việc xây dựng hứng thú ăn uống.

c. Thay đổi từ từ, không ép buộc

Không nên ép trẻ ăn ngay món mới. Hãy bắt đầu bằng việc để trẻ quan sát, ngửi, chạm vào thực phẩm trước khi ăn. Tiếp cận dần dần giúp trẻ cảm thấy an toàn và sẵn sàng thử món ăn mới.

d. Giao tiếp bằng hình ảnh

Sử dụng hình ảnh minh họa các loại thực phẩm để trẻ làm quen, đặc biệt với trẻ chưa giao tiếp tốt bằng lời nói. Đây là phương pháp phổ biến trong dạy trẻ tự kỷ tại các trung tâm can thiệp.

e. Ghi nhật ký ăn uống

Theo dõi những thực phẩm trẻ thích và không thích, thời gian ăn, môi trường ăn để nhận diện nguyên nhân và điều chỉnh chiến lược phù hợp.

4. Vai trò của cha mẹ và người chăm sóc

Cha mẹ chính là người thầy đầu tiên trong quá trình dạy trẻ tự kỷ hiệu quả. Họ cần:

• Kiên trì, không nóng vội

• Luôn giữ thái độ tích cực khi trẻ từ chối món ăn

• Kết hợp với chuyên gia dinh dưỡng và trị liệu hành vi khi cần

Kết luận

Tình trạng kén ăn ở trẻ tự kỷ không phải là điều bất thường và hoàn toàn có thể cải thiện nếu cha mẹ áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả. Hiểu rõ nguyên nhân, đồng hành cùng trẻ bằng sự kiên nhẫn và tình yêu thương sẽ giúp trẻ từng bước chấp nhận thực phẩm, phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

Liệu pháp mới trong can thiệp tự kỷ giúp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả