Lý do trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong tiệc Tết và phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả

Lý do trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong tiệc Tết và phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả

Trẻ tự kỷ có những đặc điểm rất riêng về cảm giác, giao tiếp, hành vi và thích nghi với môi trường. Điều này khiến các em gặp không ít trở ngại khi tham gia những sự kiện xã hội đặc biệt như các buổi tiệc Tết – vốn là nơi ồn ào, đông người và nhiều kích thích. Việc tìm ra phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả trong dịp Tết không chỉ giúp trẻ bớt căng thẳng mà còn là bước tiến lớn trong hành trình hòa nhập cộng đồng.

1. Vì sao trẻ tự kỷ thường khó khăn khi tham gia tiệc Tết?

a. Nhạy cảm với âm thanh và ánh sáng

Hầu hết trẻ tự kỷ đều nhạy cảm với tiếng ồn. Trong khi Tết lại là dịp bùng nổ âm thanh: nhạc lớn, tiếng pháo, tiếng cười nói rôm rả… Những âm thanh này có thể gây quá tải cảm giác và khiến trẻ hoảng loạn, bịt tai, hoặc nổi cơn tức giận.

b. Sự thay đổi đột ngột trong thói quen

Trẻ tự kỷ rất cần lịch trình ổn định. Trong dịp Tết, thói quen sinh hoạt của trẻ thường bị xáo trộn: thức khuya, ăn uống không đúng giờ, di chuyển liên tục. Điều này có thể gây mất kiểm soát hành vi và cảm xúc.

c. Áp lực giao tiếp xã hội

Trong các buổi tiệc, trẻ có thể phải chào hỏi họ hàng, giao tiếp với người lạ, hoặc thậm chí bị người lớn hỏi han liên tục. Đây là một áp lực lớn với trẻ tự kỷ, vì các em có xu hướng tránh tiếp xúc mắt, khó trả lời câu hỏi hoặc diễn đạt nhu cầu bản thân.

d. Kích thích môi trường quá mức

Ánh đèn chớp nháy, đồ trang trí đỏ rực, mùi thức ăn nồng đậm… đều là những yếu tố gây quá tải giác quan cho trẻ tự kỷ. Trẻ có thể phản ứng tiêu cực như quấy khóc, la hét, trốn tránh hoặc nổi giận không rõ lý do.

2. Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả giúp trẻ thích nghi với tiệc Tết

Để giúp trẻ tự kỷ vượt qua dịp lễ Tết nhẹ nhàng hơn, cha mẹ và người chăm sóc nên áp dụng những phương pháp hỗ trợ phù hợp, khoa học và có kế hoạch rõ ràng.

a. Chuẩn bị trước về mặt tâm lý

• Tạo lịch trình minh họa bằng hình ảnh, giúp trẻ hình dung trước các hoạt động sẽ diễn ra.

• Dạy trẻ những kỹ năng xã hội cơ bản qua trò chơi nhập vai: chào hỏi, cười nhẹ, bắt tay, từ chối lịch sự…

• Xem trước video về không khí Tết, giúp trẻ làm quen với khung cảnh thật.

b. Tạo “vùng an toàn” cho trẻ

• Chuẩn bị một góc yên tĩnh ở nơi tổ chức tiệc để trẻ lui về nghỉ nếu mệt.

• Mang theo đồ chơi yêu thích, chăn, tai nghe chống ồn hoặc những vật giúp trẻ tự trấn an.

c. Điều chỉnh môi trường và lịch trình

• Không ép trẻ tham gia mọi hoạt động. Hãy linh hoạt và cho trẻ thời gian nghỉ ngơi xen kẽ.

• Giới hạn thời gian trẻ tiếp xúc trong môi trường đông người, chia nhỏ thành từng khoảng ngắn.

d. Khen thưởng và động viên đúng lúc

• Dùng phần thưởng tích cực để khuyến khích trẻ làm tốt một hành vi xã hội.

• Ghi nhận những nỗ lực nhỏ nhất, giúp trẻ cảm thấy được khích lệ và an toàn.

e. Truyền thông với người thân

• Nói rõ cho người thân về tình trạng của trẻ, để tránh những tình huống ép trẻ giao tiếp hoặc phán xét.

• Cùng cả nhà thống nhất cách cư xử nhẹ nhàng, hỗ trợ khi trẻ có dấu hiệu căng thẳng.

3. Lưu ý quan trọng dành cho phụ huynh có con tự kỷ dịp Tết

• Tôn trọng giới hạn của trẻ, không so sánh với các bạn khác cùng tuổi.

• Ghi lại phản ứng của trẻ trong mỗi tình huống để rút kinh nghiệm và cải thiện cho những lần sau.

• Luôn giữ liên lạc với chuyên gia can thiệp nếu trẻ có biểu hiện mất kiểm soát kéo dài.

• Tìm kiếm các phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả đã được kiểm chứng và áp dụng phù hợp với khả năng riêng của con.

Kết luận

Việc giúp trẻ tự kỷ thích nghi với không khí tiệc Tết là một thử thách, nhưng hoàn toàn có thể thực hiện được nếu cha mẹ hiểu đúng và áp dụng đúng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả. Hãy đồng hành cùng con, từng bước một, để ngày Tết không còn là nỗi sợ mà trở thành cơ hội để trẻ phát triển và kết nối yêu thương.