Trẻ tự kỷ chuẩn bị gì để tránh quá tải cảm giác?

Tết và trẻ tự kỷ: chuẩn bị gì để tránh quá tải cảm giác?

Trẻ tự kỷ thường nhạy cảm với các yếu tố cảm giác như âm thanh lớn, ánh sáng chói, đám đông hay sự thay đổi thói quen. Trong khi đó, Tết – với những âm thanh pháo nổ, đèn nhấp nháy, người qua lại đông đúc và lịch sinh hoạt đảo lộn – lại là khoảng thời gian có thể khiến trẻ rơi vào trạng thái quá tải nghiêm trọng. Nếu không có sự chuẩn bị chu đáo từ trước, trẻ có thể phản ứng bằng cách la hét, rút lui, đập phá hoặc hoảng loạn. Do đó, việc dạy trẻ tự kỷ hiệu quả không chỉ dừng lại ở học tập, mà còn cần được vận dụng trong đời sống thực tế – đặc biệt là vào những dịp đặc biệt như Tết.

Để giúp trẻ cảm thấy an toàn, vui vẻ trong những ngày đầu năm, cha mẹ cần hiểu rõ những nguyên nhân gây quá tải và áp dụng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả phù hợp với từng hoàn cảnh.

1. Vì sao trẻ tự kỷ dễ bị quá tải cảm giác trong dịp Tết?

Các yếu tố đặc trưng của Tết – vốn là niềm vui với người lớn – lại có thể trở thành nỗi sợ của nhiều trẻ trong phổ tự kỷ:

• Âm thanh từ pháo nổ, nhạc nền, tiếng nói cười lớn làm trẻ đau tai hoặc giật mình.

• Ánh sáng từ đèn nhấp nháy khiến trẻ mỏi mắt, choáng váng.

• Sự thay đổi đột ngột trong lịch sinh hoạt khiến trẻ mất cảm giác kiểm soát.

• Gặp gỡ nhiều người lạ gây lo lắng, đặc biệt với trẻ ít kỹ năng giao tiếp xã hội.

• Phải mặc đồ mới, thử món ăn lạ – dễ dẫn đến kích ứng giác quan.

2. Phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả trong dịp Tết

Để giảm thiểu nguy cơ quá tải và giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn, cha mẹ có thể áp dụng những phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả sau:

2.1. Chuẩn bị trước bằng hình ảnh và lịch trình rõ ràng

• Sử dụng visual schedule (lịch trình bằng hình ảnh) giúp trẻ biết trước những gì sẽ xảy ra.

• Cho trẻ xem trước các hình ảnh, video liên quan đến Tết: gói bánh chưng, đốt pháo, lì xì…

• Nói chuyện trước về các hoạt động sẽ diễn ra: ai sẽ đến nhà, trẻ sẽ đi đâu, gặp ai…

2.2. Tạo không gian an toàn cho trẻ

• Dành một góc yên tĩnh trong nhà với đồ chơi quen thuộc để trẻ “trốn” nếu quá tải.

• Trang bị tai nghe chống ồn, kính râm chống chói nếu cần thiết.

• Tránh mời quá nhiều khách cùng lúc hoặc đưa trẻ đến nơi đông người quá lâu.

2.3. Duy trì thói quen quen thuộc

• Giữ nguyên giờ ngủ, giờ ăn, giờ chơi – giúp trẻ duy trì cảm giác an toàn.

• Không ép trẻ mặc đồ mới hay thử món ăn lạ nếu trẻ chưa sẵn sàng – hãy cho trẻ làm quen dần.

2.4. Hướng dẫn trẻ đối phó với cảm giác quá tải

• Dạy trẻ cách tự trấn an như hít thở sâu, tìm nơi yên tĩnh, dùng thẻ giao tiếp để báo hiệu “con mệt”, “con muốn nghỉ”.

• Tập luyện phản xạ này nhiều lần trước Tết để trẻ ghi nhớ trong những tình huống thực tế.

3. Gợi ý hoạt động Tết phù hợp với trẻ tự kỷ

• Cho trẻ cùng trang trí nhà cửa theo cách đơn giản, nhẹ nhàng

• Làm bánh, gói quà, gấp bao lì xì – cho trẻ tham gia một phần hoạt động

• Thiết kế “menu Tết dành riêng cho trẻ” với các món quen thuộc, dễ ăn

• Cùng trẻ chơi các trò nhẹ nhàng như tô màu, ghép hình, xem video chủ đề Tết

4. Những điều nên và không nên khi dạy trẻ tự kỷ trong dịp Tết

Kết luận

Tết là dịp sum vầy, nhưng cũng là thử thách với các gia đình có trẻ tự kỷ. Khi áp dụng đúng phương pháp dạy trẻ tự kỷ hiệu quả, cha mẹ không chỉ giúp trẻ tránh được tình trạng quá tải cảm giác mà còn tạo nên những trải nghiệm Tết ấm áp, ý nghĩa. Hãy chuẩn bị từ sớm, đồng hành cùng trẻ và đừng quên lắng nghe tín hiệu cảm xúc từ con để điều chỉnh phù hợp. Mỗi sự chuẩn bị nhỏ hôm nay chính là bước đệm vững chắc giúp trẻ phát triển tốt hơn trong tương lai.

Giải pháp hiệu quả khi trẻ tự kỷ không muốn mặc áo hoặc quần